[INTERVIEW] Sinds 1993 is de Wet op de naburige rechten (WNR) in Nederland ingevoerd. De Stichting ter Exploitatie van Naburige rechten (Sena) regelt in opdracht van rechthebbenden de vergoedingsrechten. Deze Hilversumse organisatie richt zich niet alleen op radio en televisie, maar tegenwoordig ook op podcasts en online radio. We spraken directeur Markus Bos over de activiteiten van Sena.
BumaStemra is een wat bekendere organisatie dan Sena. Waarom is het belangrijk dat er een Sena-organisatie bestaat?
Buma/Stemra vertegenwoordigt al meer dan 100 jaar componisten, tekstschrijvers en muziekuitgevers. Sinds 25 jaar behartigt Sena de belangen van artiesten, muzikanten en platenmaatschappijen wanneer hun opgenomen muziek buiten de huiselijke kring ten gehore wordt gebracht. Dan moet je denken aan uitzendingen op radio, TV, webcast stations maar ook in cafés, restaurants, winkels, kantoren en fabrieken.
Een voorbeeld dat ik vaak gebruik, want iedereen kent ze, zijn Marco Borsato en John Ewbank. Veel liedjes van Marco zijn gecomponeerd en geschreven door John Ewbank. Wordt zo’n liedje gespeeld op radio, TV of via een systeem van een achtergrondmuziekleverancier, dan wordt John Ewbank daarvoor betaald door Buma/Stemra en Marco wordt tezamen met alle muzikanten die aan de opname van dat liedje hebben meegewerkt en de platenmaatschappij die de opname heeft gefinancierd, betaald door ons.
Waarom dat belangrijk is? Als de creatieve prestatie van artiesten en muzikanten door anderen wordt gebruikt in de bedrijfsvoering is het logisch dat daar een vergoeding voor moet worden betaald. Het zou ondoenlijk zijn dat muziekgebruikers dat zelf met alle rechthebbenden zouden moeten afhandelen. Daarom zijn collectieve beheersorganisaties zoals Sena in het leven geroepen. Zodat het voor zowel gebruikers als rechthebbenden efficiënt geregeld wordt.
Steeds meer Nederlanders starten hun eigen online radiostation of podcast. Wanneer heb je een licentie van Sena nodig?
Wanneer je van plan bent om een online radiostation te beginnen waarop je muziek wilt laten horen, dan kun je snel en eenvoudig bij Sena een muzieklicentie krijgen. Dat geldt ook voor podcasts. Als het een kleinschalige zender is, met maximaal 500 gelijktijdige luisteraars, dan betaal je daar tussen de 50 en 100 euro per maand voor. Het exacte bedrage is afhankelijk van de hoeveelheid luisteraars en liedjes die worden gebruikt. Bij podcasts praat je over zo’n 200 euro per maand voor maximaal 30.000 downloads. Als de activiteiten grootschaliger worden dan stijgen de tarieven.
Online radiostations en podcasts houden niet op bij de grens, maar worden soms internationaal beluisterd. Hoe werkt het dan met licenties?
Het is mogelijk om middels geoblocking begrenzingen aan te brengen. Wij geven een licentie voor de openbaarmaking in Nederland. Indien beluistering in het buitenland gewenst is, dan moeten er afspraken gemaakt worden met onze zusterorganisaties in die landen, die daarvoor hun eigen tarieven in rekening brengen.
De mediawereld staat niet stil. Er is steeds meer fragmentatie gaande, waarbij radio- en tv-maken nu niet alleen meer door omroepen, maar ook door consumenten gemaakt kan worden. Momenteel is dit goed terug te zien in het aantal vlogs, videoplatforms, online stations en podcasts. Daarnaast is deze media tegenwoordig ook op talrijke (mobiele) devices te bekijken. Hoe past Sena zich met haar activiteiten aan met al deze nieuwe technologieën
Na een lastige periode heeft de muziekindustrie de digitalisering volledig omarmd. Sinds vier jaar is er weer sprake van groei als gevolg het succes van voornamelijk Spotify en Apple Music. Het wordt nu wel een beetje juridisch, maar Sena verstrekt alleen licenties voor uitzendingen, heruitzendingen (uitzending gemist) en openbaarmakingen. Het beschikbaar stellen, ook wel ‘on demand’ genoemd, diensten waarbij er sprake is van interactiviteit, wordt door de platenmaatschappijen zelf geregeld. De uitzondering hierop wordt gevormd door de eerder genoemde podcasts.
Wij zetten ons wel in om nieuwe initiatieven mogelijk te maken. Dat kan bijvoorbeeld door middel van een proeflicentie om de opstartfase het muziekgebruik goed geregeld te hebben. Naar de toekomst toe kunnen definitieve afspraken gemaakt worden op het moment dat een nieuw initiatief zich bewezen heeft. Als we het zelf niet kunnen regelen, dan wijzen we mensen die met vragen bij ons komen graag de weg naar de partij waar ze wel terecht kunnen.
Wat doet Sena met ontvangen gelden via licenties?
Alle inkomsten die wij innen – vorig jaar was dat 67 miljoen euro – betalen we zo zorgvuldig en snel mogelijk door aan de rechthebbenden wiens repertoire gebruikt is. Dat betekent dat voor het internationale hit-repertoire substantiële bedragen betaald worden aan buitenlandse artiesten. Daartegenover staat dat wij uit alle delen van de wereld geld ontvangen voor artiesten en platenmaatschappijen die door Sena vertegenwoordigd worden. Sena heeft geen winstoogmerk, je zou kunnen zeggen dat de artiesten en platenmaatschappijen onze ‘aandeelhouders’ zijn. Van onze omzet halen we de kosten van de Sena organisatie af, dat is zo’n 12%. Er wordt ook een inhouding gedaan waarmee festivals, evenementen en muziekopnames gesubsidieerde worden. Daar beslissen gekozen vertegenwoordigers van onze rechthebbenden over. Vervolgens betalen we alle geïnde licentievergoedingen door aan rechthebbenden. Dat doen we 4 keer per jaar.
Hoe controleert Sena podcasters en online stations die geen licentie hebben, maar wel muziek draaien?
Onze collega’s hebben continu oog en oor voor wat er allemaal wordt aangeboden. Daarnaast werken we met internet crawlers. Als men uitzendt zonder licentie wordt er inbreuk gemaakt, dat is strafbaar. We werken ook samen met partijen die vooral het kleinschalige gebruik zo makkelijk mogelijk afhandelen. Een voorbeeld daarvan is Stichting Webcasting Nederland, waar webcasters naast een licentie voor het muziekgebruik vaak ook voor de hosting afspraken mee maakt. Technologische ontwikkelingen maken de kans dat je opgespoord wordt indien je ongelicenseerd uitzendt steeds groter. En waarom zou je dat risico willen lopen? Het is toch ook alleen maar fair dat de artiesten en platenmaatschappijen netjes betaald worden als je hun muziek wilt gaan gebruiken op een online station of in een podcast?
Steeds meer podcasts zijn ook op Spotify te vinden. Moet er dan nog steeds een licentie worden aangevraagd?
Nee, dat hoeft niet. Spotify betaalt een vergoeding aan de muziekmaatschappijen die op hun beurt weer afspraken hebben met de artiesten.
Sommige podcasters en online radiomakers maken hun eigen muziek. Wat doen jullie voor hen?
Dan zou ik ze adviseren om zich bij Sena aan te melden. Dat kost niets en is in een paar minuten online geregeld. Nu is het nog niet zo dat wij de speelgegevens uit alle speelbronnen kunnen verwerken, dat zou ons administratieve proces extreem kostbaar maken. Op de lange termijn streven we er wel naar dat iedere gebruiker per liedje afgerekend wordt en dat de rechthebbenden van ieder liedje dat waar dan ook gespeeld wordt, daar zijn of haar aandeel in de opbrengst van krijgt. Maar daar zijn we nog wel even druk mee voordat we dat geregeld hebben. Dus als je zelf muziek maakt en die muziek wordt alleen op jouw eigen online radiozender uitgezonden, dan zul je van Sena voorlopig nog geen vergoeding ontvangen.